Mensen met een Borderline Persoonlijkheid Stoornis (BPS) lijken vooral te worstelen
met het reguleren van hun emoties, de gevoeligheid voor emoties zijn hoog, en er
zijn sterke reacties op emotionele en gevoelige situaties; er is een vertraagde
terugkeer naar het basis niveau. Iemand kan het ene moment geweldig zijn, en op
het andere moment slecht en onbetrouwbaar. Er zijn soms snelle wisselingen in
het zelfbeeld, toekomstplannen, vrienden, werk etc. Gemiddeld lijden 1 a 2% van
de Nederlandse bevolking aan deze stoornis. Dat zijn ongeveer 150.000- 200.000
personen. BPS komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen.
Bij
de BPS
problematiek lijkt er ook sprake van kwetsbaarheid in aanleg die in het
psychisch functioneren tot uiting komt en door omgevingsfactoren positief of
negatief beïnvloed kan worden. BPS wordt meestal ontdekt tussen de 17 de en 25
ste levensjaar. In die levensperiode wordt dit vaak het ergst ervaren en ook
vaak levensbedreigend.
Iedereen heeft wel eens last van stemmingswisselingen, neerslachtigheid of
woedeaanvallen, maar bij mensen met borderline is dit vaak dagelijks aanwezig.
Veel
mensen met borderline hebben een kindertijdverleden waarin zij aan hun lot zijn
overgelaten. Zij hebben op jonge leeftijd niet geleerd zich te hechten aan
iemand, en dit probleem duurt voort wanneer zij volwassen zijn. Mensen met
kenmerken zich door aantrekken en afstoten.
De oorzaken kunnen zijn:
-
Aanleg ( sommige deskundigen denken dat het gedeeltelijk
erfelijk bepaald is)
-
Impulsiviteit en stemmingslabiliteit zijn mogelijk in aanleg al
aanwezig.
-
Psychologische factoren.
-
In de levensgeschiedenis van veel borderlinepatiënten komen
ingrijpende ervaringen voor, bijvoorbeeld een instabiele ouderlijke
gezinssituatie, emotionele verwaarlozing, agressie, sexueel misbruik. Mede
hierdoor hebben veel patiënten moeite met het aangaan van een (langdurige)
band met andere mensen. Er is aan de ene kant een sterke behoefte aan contact
met anderen, maar tegelijk bestaat hiervoor veel angst: die ander kan je in de
steek laten of het vertrouwen schaden
-
Maatschappelijke omstandigheden
-
sommige deskundigen menen dat het wegvallen van
maatschappelijke zekerheden ( familie-, buurt-en kerkleven) van belang is.
Mensen voelen zich eenzaam, meer op zichzelf teruggeworpen en minder veilig.
-
Om BPS te constateren wordt er gekeken naar gedragskenmerken.
Als je minimaal 5 van deze 7 kenmerken vaak "doorstaat" en het bij je
persoonlijkheid "past", zou je een BPS kunnen hebben.
De kenmerken
zijn:
1 Intense,
instabiele interpersoonlijke relaties
* afhankelijkheid
* devaluatie
* claimend of manipulatief gedrag
* "masochistische" manoeuvres
2 Herhaalde
zelf destructief gedrag
* suïcide gestes of -pogingen
* automutilatie ( zelfverwonding)
3 Terugkerende
verlatingsangst
* niet ( moeilijk) alleen kunnen zijn
* dwangmatig gevuld sociaal leven
4 Ontstemming,
aanhoudend of terugkerend
* boosheid of woede
* eenzaamheid, leegte of verveling
* depressieve buien
5 Kortdurende
"psychotische" ervaringen
* (pseudo) hallucinaties
* paranoïde
* de-realisatie /de-personalisatie
* vreemde, magische gedachten
6
Impulsiviteit
* alcohol- of drugsmisbruik
* eetbuien ( boulimie)
* vechtpartijen of "ongelukken"
7 Gebrekkige
sociale aanpassingen
* gebroken opleidings- en beroepscarrïere
* weinig ontwikkelde hobby's
Je
hebt verschillende niveau's van BPS:
niveau |
Subjectieve
beleving van de "belangrijke ander" |
Klinische
verschijnings -vorm |
Benodigde
thera-peutische houding |
1
|
beschikbaar
en ondersteunend
|
depressief,
verveeld, alleen |
steunende
en ontdekkende psychotherapie |
2
|
onvoldoende
beschikbaar en verwaarlozend |
boosheid,
devaluatie, manipulatie, suïcidegedachten + zie 1 |
steunende
en structurerende interventies / grenzen stellen |
3
|
afwezig |
psychotische momenten, angst-paniek, depersonalisatie, automutilatie,
alcohol & drugs, suïcidepoging |
actief
contact leggen, zorg aanbieden (opname)beschikbaar zijn en blijven |
Ik wil
ook nog een voorbeeld geven over hoe veel mensen met borderline denken.
Ik ga dan uit van het "zie- je - wel schema"
Voorbeeld:
1 alledaagse gebeurtenis:
Jantje vraagt iets van / aan mij
2 ik voel (me):
hulpeloos, in paniek, boos
3 irrationele cognitie: ik denk:
ik
kan het niet, ik doe het vast niet goed of
niemand wil me helpen, ik moet altijd alles alleen doen
4 gedrag: (dit kan op 3 manieren)
claimend, woede aanval ( Borderliner is aanklager)
aanklampend, neerslachtig ( Borderliner is slachtoffer)
of
vluchtgedrag
5 reactie Jantje
keert zich af, weert af, laat je in de steek.
Iemand met borderline
denkt dan vaak; "zie je wel dat", omdat bij 3 gedacht wordt ; ik
doe het vast niet goed etc. en bij 5 er een bevestiging is.
( Gunderson
1984 )
TIPS VOOR
HET OMGAAN MET iemand met een BPS:
* Vat de uitingen van
iemand met BPS en zijn actie´s niet persoonlijk op:
* Probeer te luisteren en vraag naar zijn / haar actie
* Houd het gesprek gelijkwaardig
* Geef duidelijk je eigen grenzen aan
* Medeleven is belangrijker dan medelijden
* Houd gepaste afstand
* Kom afspraken na, of bied een alternatief voor deze afspraak
* Zeg het als iemand met borderline iets goed doet, dit is erg belangrijk
* Sommige onderwerpen liggen gevoelig, bereid je daarop voor
* Probeer zelf rustig te reageren als iemand met BPS fel reageert ( anders
werkt dit averechts)
( Stichting Labyrint
~ In Perspectief)
|